Sorolla leren kennen

Een heerlijke witte jurk van fijne batist wuift zachtjes in de zeebries, terwijl de dame die hem draagt de tule sluier van haar hoed van haar gezicht weghaalt. De gebruinde lichamen van enkele spelende kinderen op het strand van Malvarrosa vermengen zich met de violette tinten van het zand dat nat is van de neervallende golven. Machtige ossen slepen een boot het strand op na het werk op zee. Al die taferelen, zo herkenbaar, omgeven door een puur licht, onnavolgbaar, zoals er maar weinige zijn!

Deze en andere iconische afbeeldingen maken deel uit van de nalatenschap van Joaquín Sorolla, de meest universele schilder die afkomstig is uit Valencia, en vormen nu de esthetische identiteit van de stad, een eeuw na zijn dood in 1923. Het is de moeite waard om langs de plaatsen te lopen die belangrijk waren in het vroege leven van de schilder (1863-1923), de eerste stappen in de zoektocht naar zijn eigen stijl, en vooral: de grootse inspiratiebron voor zijn doeken. Zonder de musea en lokale instellingen te vergeten waar zijn olieverfschilderijen hangen. Dus laten we beginnen met de route!

Zijn vormende jaren 

Een keramische plaquette op nummer 8 van de straat Calle de las Mantas herinnert eraan dat de meester werd geboren op 27 februari 1863, op deze plaats, vlak bij de stoffenwinkel die zijn ouders destijds runden. Mode en stoffen zullen altijd nauw verbonden zijn met zijn artistieke productie, waarbij hij veel aandacht besteedde aan de kleding van zijn personages. Joaquín werd gedoopt in de kerk van Santa Catalina. Slechts twee jaar later, toen een cholera-epidemie zijn ouders velde, ging hij bij zijn ooms van moederskant wonen, die hem samen met zijn zus Concha adopteerden. Hij toonde al snel een passie voor tekenen en schilderen en schreef zich in bij de Ambachtsschool. Op de huidige locatie daarvan (Avda. Regne de València, 40) bevindt zich een belangrijke schilderijencollectie, waaronder een schilderij van Sorolla, “Ramillete de mandarinas” (Takje met mandarijnen, geleend door zijn zoon), een groot aantal tekeningen en schetsen uit zijn beginperiode, evenals curieuze academische documenten waaruit zelfs blijkt dat hij af en toe spijbelde. 

Klassiekers en avant-garde 

Van de Ambachtsschool ging hij naar de Kunstacademie (Academia de Bellas Artes) van San Carlos, waar hij vooruitgang boekte in zijn vaardigheden en waar zijn rapporten en talrijke schetsen nog steeds worden bewaard. De vooruitgang die hij daar maakte, opende de deuren voor hem om met een beurs van de Diputación (Provinciale Staten) van Valencia te gaan schilderen in Rome, na het winnen van een schilderwedstrijd. Het zou een beslissende stap zijn in zijn vorming. Zo kon hij ook het Prado Museum bezoeken om meer te weten te komen over de klassiekers. Sorolla viel op door zijn talent, hoewel de noodzaak om aan wedstrijden deel te nemen voor financiële steun en naam te maken hem dwong om olieverfschilderijen op groot formaat te maken met historistische thema's, ver verwijderd van de zorgen van de jonge schilder die de Europese avant-garde, in het bijzonder de Franse impressionisten, al ontdekt had. Hij dacht er nu alleen nog aan om het licht van de Middellandse Zee weer te geven in alledaagse taferelen van zijn stad, in zijn eigen stijl, die luminisme wordt genoemd. In 1888 trouwde hij met Clotilde García del Castillo: die zijn alma mater, moeder van zijn kinderen en grote muze zou worden. 

Internationale doorbraak 

Maar zijn doorbraak zou pas met de vervaardiging van “¡Triste herencia!” (Droevige erfenis!) komen, die een groep zieke kinderen weerspiegelt, verzorgd door een monnik van de Orde van San Juan de Dios tijdens het baden aan de oever van het strand van El Cabanyal. “Op een dag was ik hard aan het werken aan een van mijn studies over de Valenciaanse visserij, toen ik in de verte een paar naakte jongens in het water en aan de oever van het strand ontwaarde, onder het toeziend oog van een krachtige monnik. Het lijkt erop dat die kinderen opgenomen waren in het ziekenhuis San Juan de Dios, met de treurigste gevallen: blinden, krankzinnigen, kreupelen en melaatsen. Ik kan je niet uitleggen hoeveel indruk ze op me maakten, zozeer zelfs dat ik geen tijd verspilde aan het verkrijgen van toestemming om ter plaatse te gaan werken: daar, aan de waterkant, maakte ik mijn schilderij”, legde Sorolla zelf jaren later uit. Met dit doek won hij de Grand Prix op de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1900 en erkenning in zijn stad, die hem eerde door een centrale straat de naam “Pintor Sorolla” (Schilder Sorolla) te geven, maar ook internationale faam. Dit schilderij is eigendom van de stichting Fundación Bancaja en is elke keer te zien wanneer de entiteit een van haar frequente retrospectieven aan de Valenciaanse meester wijdt (twintig tot dusver deze eeuw), aangezien het een samenwerkingsovereenkomst heeft met het Sorolla Museum in Madrid. 

Scènes die hem hebben geïnspireerd 

Hij woonde toen al ver van Valencia, hoewel hij de stad vaak bezocht. Sterker nog, vele hoekjes in de stad bleven hem inspireren. In zijn werk valt het op hoe vaak hij buiten schilderde: eenvoudige mensen ingelijst in vissers- en zeetaferelen, gebruiken en tradities, vrijheid waarmee hij licht en kleur reflecteert. Een bezoek aan verschillende essentiële locaties in zijn picturale werk is een must! De stadsstranden van Valencia vormen het decor voor veel van zijn schilderijen. Ook bekend als de “Casa dels bous” (het Ossenhuis) (Isabel de Villena, 156), waar de dieren werden gehouden die de boten van de zee naar de kust sleepten. Andere plaatsen in de stad die ook aanwezig zijn in sommige van zijn doeken zijn de Lonja de la Seda (de Zijdebeurs), de kathedraal van Valencia, de geboorteplaats van San Vicente Ferrer of het huis van de maagd Virgen de los Desamparados op de Puente del Mar, onder andere. 

Waar je zijn schilderijen kan zien 

Valencia, de stad waar hij werd geboren is een uitstekende plek om te genieten van zijn artistieke nalatenschap. In het Museum voor Schone Kunsten van Valencia (Museo de Bellas Artes) hangt het grootste aantal van zijn olieverfschilderijen. In de aan Sorolla gewijde zaal wordt ook zijn relatie met de kunstenaars die hem inspireerden onderzocht, zijn tijdgenoten en degenen die later zijn volgelingen werden. Opvallend in zijn collectie zijn “Clotilde kijkend naar de Venus van Milo” en het “Portret van de zarzuela-zanger Isabel Bru”. 

Het Museum-huis Benlliure, gewijd aan de broers José, schilder, en Mariano, beeldhouwer, bekenden van Sorolla, bezit vier schilderijen van hem, waaronder het “Portret van Peppino”, zoon van José en ook een schilder, en een klein zeegezicht “Marina”. 

Het is ook zeer aan te raden om een afspraak te maken voor een bezoek aan het Palau de la Generalitat Valenciana (zetel van de regionale regering) om te kunnen genieten van “De schreeuw van de Palleter”, “El Pare Jofré die een gek verdedigt” en “De vissersvrouwen” in de Saló Daurat Gran. In een kapel van de Saló de Reis hangt een “San Dimas”. 

In het stadsmuseum (Plaza Arzobispo, 3) is een afbeelding van de Valenciaanse meester. Een van de juwelen van de permanente collectie die wordt tentoongesteld, is “Mijn familie”, een portret van zijn vrouw en kinderen, sterk geïnspireerd door zijn compositie voor “Las Meninas”, van zijn bewonderde Velázquez. 

Het wordt ten zeerste aanbevolen om onze rondleiding door de stad te beëindigen in de voetsporen van de maker en weer op krachten te komen. Eindelijk! Maar niet zomaar ergens, maar op een locatie die nauw verbonden is met Sorolla: de Brasserie Sorolla, in het Las Arenas hotel, precies waar zich de spa bevond, met uitzicht op zee. In de eetzaal wordt met trots een portret gedeeld met de gasten, van een dame gekleed in roze tinten, het werk van de meester van het licht. Niet ver daarvandaan, op de Plaza de la Armada Española, nog steeds aan de kustlijn van de stad die het genie van Valencia zo inspireerde, staat het monument dat de stad opdroeg aan een van zijn meest geliefde zonen. 

Ontdek de plaatsen van Sorolla